Hacettepe Üniversitesi
Geriatrik Bilimler Arastirma ve Uygulama Merkezi
H.Ü.GEBAM

   Günümüzde hem gelismis hem de gelismekte olan toplumlarda yasli nüfus giderek artmaktadir. Bu yüzden, yasli bireylerin agiz sagligi ile ilgili gereksinimlerinde de bir artis görülmektedir. Ayrica, yaslida agiz sagligi, genel sagligin idamesi açisindan da primer önem tasimaktadir.

   Yaslilarda manipulasyon yetenegi, artrit, geçirilmis serebrovasküler atak ve kazalara bagli olusan doku zedelenmeleri ve bizzat yaslanmaya bagli olarak da azalmistir. Bu durumun dogal sonucu olarak da yasli bireylerde agiz hijyeni iyi degildir .  Ayrica, yaslilar kronik sistemik hastaliklar nedeniyle çok sayida ilaç kullanirlar. Bu ilaçlar arasinda antidepresan, antihipertansif, diüretik ve antiaritmik gibi yaygin olarak kullanilanlar, salya akis hizinda azalmaya neden olur. Agiz kurulugu da yaslida agiz hijyenini negatif yönde etkileyen önemli bir faktördür. Kötü agiz hijeni, disler ve mevcut restorasyonlarin üzerinde asiri plak birikmesine yol açar. Yaslida görülen agiz hastaliklarinin %95' ini bakteriyel plagin neden oldugu peridontal hastaliklar ile dis çürükleri olusturmaktadir. Günümüzde, dis ve diseti hastaliklarin çesitli medikal sorunlara yol açabilecegi bilinmektedir. Hem dis çürügü ve hem de peridontal hastaliklarin etyopatogenezinde, disler üzerine biriken bakteriyel plak antijenleri ile bu antijenlere karsi konakçida gelisen immün cevap arasindaki etkilesimler önemli rol oynamaktadir. Yaslanmayla birlikte immün cevabin azaldigi bilinmektedir. Bu azalma, agiz hijyeni kötü olan yaslilarda, bazi enfeksiyonlarin gelisimine zemin hazirlayabilir. Örnegin, kötü agiz hijyeninin peridontal hastaliga yolaçan anaerob bakteriler ile Escherichia coli, Pseudomonas, Proteus ve Klebsiella türleri gibi bazi enterik çomaklarin oral florada kolonize olmalarina neden oldugu gösterilmistir. Bu gram negatif enterik çomaklar ile anaerobik periodontopatojenler bir arada orofarengeal aspirasyonlarda bulundugunda, bu inokulum aspirasyon yoluyla akcigere ulasabilir ve yasa bagli olarak azaln immün cevap, bu bakteriyel ajanlara karsi etkisiz kalip, pnömoni gelisimine yol açabilir. Benzer sekilde, son yillarda, özellikle periodontal hastaliklarin, kardiyovasküler hastaliklarin gelisimine zemin hazirladigi rapor edilmektedir. Periodontal hastalik yapan mikroorganizmalar, genellikle gram- negatif anaerob bakteriler oldugu için, bu bakterilerin endotoksinleri konakçida kardiyovasküler hastaliklara yol açabilecek doku degisikliklerine neden olabilir.

   Yaslanmaya bagli olarak agzin sert ve yumusak dokularinda meydana gelen degisiklikler, oral motor performansi da etkileyebilir. Yaslida, en sik rastlanan oral motor bozukluk, çigneme fonksiyonunun kaybidir. Bu durum siklikla yasla birlikte artan dis kaybina bagli olarak ortaya çikar. Yaslida mevcut dis sayisi azaldigi veya tam dissizlik söz konusu oldugu için hareketli protez kullanimi artmistir. Ancak, yasli bireylerde agiz kurulugu nedeniyle, hareketli protezlerin tutuculugu azalir ve etkin bir çigneme fonksiyonu yapilamaz. Diger yandan, hareketli protezler, genis mukozal yüzeyleri kaplayarak tad cisimlerinin uyulmasini engellerler. Tad hassasiyetinin azalmasina bagli olarak, yaslida tuz ve seker tüketimi artar ve bu durum sistmik problemlerin gelisimine neden olur. Ayrica, yaslida tükürük akis hizi azaldigi için, seker etkin bir sekilde agiz ortamindan uzaklastirilamamz ve bu duruma bagli olarak agiz florasinda çürüge yol açan bakteriler sayica artar. Bunun yanisira, yaslida çigneme fonksiyonunun azalmasi nedeniyle yumusak gidalarla beslenme egilimi artmistir. Bu durum da plak ve distasi birikimine ve sonuç olarak da çürük ve periodontal hastalik insidansinda artisa neden olur. Ayrica, degisen beslenme aliskanliklari, yasli bireylerde protein, vitamin ve minerallerden eksik bir diyete yol açabilecegi gibi, yüksek kalorili gida tüketimine neden olarak genel sagligi etkileyebilir.

   Sonuç olarak, kötü agiz hijyeni ve profesyonel bakim eksikligi, yaslida bir dizi saglik sorununun gelisimine yol açmaktadir. Bu yüzden, yaslida agiz hijyeni motivasyonu ve düzenli kontrol vizitleriyle, mevcut dentisyonun, mukozal dokularin ve dolayisiyla da genel sagligin idamesi saglanabilir.