GEBAM BÜLTENI 2001

Hacettepe Üniversitesi
Geriatrik Bilimler Arastirma ve Uygulama Merkezi
H.Ü.GEBAM


GERIATRIDE SOSYAL HIZMETIN YERI
Doç. Dr. Ümit ONAN
HÜ Sosyal Hizmetler Yüksekokulu

   Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu ‘nun 1961 yilinda kurulusundan bu yana egitim programinda; çocuklar, gençler, yoksullar, özürlüler, suçlular, göçmenler, gibi sosyal hizmet alanlarinin yani sira "Yaslilik"   birincil bir alan olarak varolmustur. Insani temel alip insanlara yardim etme ve sorunlarini çözme yöntemleri hakkinda  bilimsel bilgi ve becerilere sahip olan sosyal hizmet uzmanlari yasli grubunun da ihtiyaçlarinin karsilanmasi, sorunlarinin giderilmesi ve iyiligine yönelik tüm hizmet, program, mevzuat, ve politikalarin olusturulmasinda rol alir. Sosyal Hizmetler Yüksekokulu'nda hemen her ders içeriginde yasli refahi alani ile iliski kurulmakla birlikte "Yaslilik ve Sosyal Hizmet" adli bagimsiz bir seminer dersi de bulunmaktadir. Yüksekokul'un Lisans ve Lisansüstü ögrencileri, alandaki teorik bilgilerini özel ve kamuya ait huzurevi , güçsüzler yurdu, yasli dayanisma merkezleri gibi Türkiye'de yer alan kuruluslarda uygulama olanagi bulur, arastirmalar yapar. Bu birikim sayesinde Lisans ve Lisansüstü düzeyde Yasli Refahi alanina yönelik çok sayida bitirme tezi Yüksekokul'un kütüphanesinde yer almaktadir.

   Toplumlardaki yasli nüfusun ve yaslilik sonucu ortaya çikan sorunlarin artisi gerontoloji ve geriatri alanlarini ortaya çikarmistir. "Gerontoloji" yasliligi bütün yönleriyle inceleyen bir bilim dali, "Geriatri" ise yaslinin sagligi ve tedavisine yönelik bir tip ihtisas alanidir. Tip gibi sosyal hizmet de öteden beri yaslilik alani ve yaslilarla ilgilenmektedir.

   Hastanelerde genel saglik hizmetlerinden baska saglik açisindan yardim gereken yasliyla özel olarak ilgilenecek, yaslinin özel ihtiyaçlarini karsilayacak geriatrik hizmetler çogu bati ülkesinde kurulmustur. Ingiltere'de sadece yaslilara bakan geriatrik hastaneler yillardir hizmet vermektedir. Gene Ingiltere'de 1970'ler de Seabohm Raporu (1968)'ndaki öneriler bu yönde adimlar atilmasina öncü olmustur. Milli saglik hizmetlerinin yeniden düzenlenmesi çerçevesinde hastanelerde geriatrik hizmetler, tip ve sosyal hizmetlerin birlikte yer aldigi bir felsefeyle isletilmeye baslanmistir.Yasli hastayi inceleme, degerlendirme ve gerekli hizmeti sunma doktor, hemsire, sosyal hizmet uzmani, fizyoterapist, psikiyatrist ve diger saglik görevlilerinin ekip çalismasini gerektirir. Bu ekipte sosyal hizmet uzmani yasli hasta için ne gibi hizmetlere gereksinim duyuldugunu saptama ve bu hizmetlerin sunulmasina yardimci ve araci olma sorumlulugunu tasir.

   Yasli hastaya sunulacak hizmetler, yasli ve ailesinin yasam kalitesini güçlendirme ve sürdürmeleri konusunda destek olmalidir. Yaslinin fiziksel ve ruhsal iyilik halini engelleyen fiziksel, psiko-sosyal, ailesel, kültürel, etnik, örgütsel ve toplumsal faktörlerin ortadan kaldirilmasi gibi konular sosyal hizmet kapsamindadir. Sosyal hizmet uzmani, yaslinin sayginligini korumak, kendi kararlarini kendisinin vermesine yardimci olmak, en üst düzeyde islevselligini saglamak ve mümkün oldugu ölçüde içinde bulundugu yasam kosullarini iyilestirmekle ilgilenir. Hizmet sunumuna etki eden engellerin ortadan kaldirilmasi yardimin bir diger ayristirici yönüdür. Gerektiginde sosyal hizmet uzmani yaslilar adina çesitli kurum ve kuruluslar düzeyinde savunuculuk rolünü de üstlenecektir. Ayrica sosyal hizmet uzmani aile üyeleri arasinda iletisimi düzenleyici olarak yasami kolaylastirici önlemleri almali, ailenin/diger sosyal destek agi baglantilarini saglamalidir.

   Sosyal hizmet uzmanlari yaslilara hizmet verecek kuruluslarin etkin ve verimli hizmet sunumundan da sorumludur. Yasli birey ve gruplarla dogrudan çalismanin yani sira sosyal hizmet uzmanlari yaslilari etkileyecek politika ve programlari  gelistirmede ve daha  fazla kaynak yaratmaya yönelik çalismalarda da rol almaktadir.

   Yaslilara yönelik çalismalarin interdisipliner bir anlayisla ve ekip çalismasi ile yürütülmesi gereklidir. Sosyal hizmet uzmani da bu ekibin bir üyesidir.