Hacettepe Üniversitesi
Geriatrik Bilimler Arastirma ve Uygulama Merkezi
H.Ü.GEBAM

Geriatride Fizyoterapi ve Rehabilitasyon; degisimi kapsayan ve devam eden bir yasam süreci olan yaslanma döneminde, sagligin korunmasi, gelistirilmesi, hastaliklar sonucu ortaya çikan primer ve sekonder özürün tedavisi, yaslinin toplumsal yasama tam katiliminin saglanmasini hedeflemektedir . Geriatrik popülasyonda uygulanan fizyoterapi yaklasimlari asagidaki sekilde özetlenebilir:

1. Fiziksel uygunlugun korunmasi:

   Fiziksel eforlara uyabilme ve onlara uygun cevap verebilme seklinde kisaca tanimlayabilecegimiz fiziksel uygunluk, sagligin korunmasinda çok önemlidir. Yasamin geç döneminde degisen kosullar ve bu kosullara adaptasyon büyük ölçüde geriye kalan saglik ve kuvvetle iliskilidir. Bir çok arastirma genel fiziksel uyum, mobilite, dayaniklilik ve mental durumun gelistirilmesi ve kendini iyi hissetme üzerine egzersizin olumlu etkilerini göstermistir. Erken yaslardan baslayan düzenli egzersiz egitimi yaslanma dönemindeki fiziksel uygunlugun korunmasi ve gelistirilmesi için gereklidir.

   2. Primer ve sekonder özürün tedavisi:

   Bazi morfolojik ve histopatolojik dejeneratif degisiklikler kisinin fonksiyonel durumunu degistirir. Bunlarin çogu da ileri yaslarda görülür. Yaslanmayla birlikte görülen dejeneratif süreç özürün gelisiminden de sorumludur. Hemipleji, vasküler yetmezlige bagli alt ekstremite amputasyonu, isitme kaybi, senil demans gibi dejeneratif süreçler primer özür nedenidir. Sekonder özür ise ardisik olarak ortaya çikan kullanmama atrofisi,  kontraktür, dekübit ülserleri gibi problemlerdir.

   Geriatrik rehabilitasyonda öncelik ile kisinin önceki yasam sekli, fonksiyonel düzeyi ve saglik durumunun degerlendirilmesi önemlidir. Genelde genç nüfus isine ve sosyal zorunluluklarina göre belirli bir yasam seklini korurken yaslilar için böyle bir genelleme yapmak zordur. Iyi bir degerlendirme gerçekçi amaçlari olan fizyoterapi ve rehabilitasyon yaklasimi için esastir.

   Akut baslayan primer özürden sonra hasta rehabilitasyona hazir olana kadar bir yatak istirahati dönemi geçirecektir. Böyle bir dönem yasli kisilerde kondüsyonu önemli ölçüde etkiler ve sekonder problemler hizla gelisebilir. Rehabilitasyona baslamada en önemli adim enduransi gelistirerek genel kondüsyonu saglamaktir. Fonksiyonel degerlendirmeler özürün siddeti rehabilitasyonun hedefleri konusunda belirleyicidir. Fonksiyonun yeniden kazanilmasi, kompansatuar mekanizmalarin kullanilmasi, aktivite becerisinin arttirilmasi için nörofizyolojik yaklasimli terapatik egzersizden yararlanilir.

   3. Koruyucu yaklasimlar:

   Primer ve sekonder özürün önlenmesi veya eradikasyonu için yapilan çalismalardir. Geriatrik populasyona yönelik en önemli koruyucu uygulama çevresel düzenlemelerdir. Ev ortami, yasanilan çevre, hastane, park, marketler gibi toplu kullanim alanlarinin ergonomik düzenlenmesi hem düsme riskini azaltacak, hem de yaslinin topluma katilimini saglayacaktir. Merdivenlerde trabzan kullanimi, kaymayan zeminler, klozete yönelik düzenlemeler, kapi esiklerinin kaldirilmasi, aydinlatmanin yeterli hale getirilmesi,kullanilan raflarin 85-90cm'yi geçmemesi bu düzenlemelerden sadece birkaçidir. Standart düzenlemeler yalniz yaslilarin degil herkesin ulasilabilirlik sorununu çözecek ve yasam kalitesini arttiracaktir. Ev içi düzenlemeler de çesitli özür gruplarinda hastaya özel yaklasimlar yapilmalidir.

   Koruyucu yaklasimlarin bir diger önemli dilimi de egitimdir. Yaslanma, yaslinin gereksinimleri,hastalik, özür, bakim konularinda yaslinin ailesi ve bakicilari basta olmak üzere genel olarak toplumun bilgilendirilmesi yeni sorunlarin olusumunu engelleyecektir.

   Otokontrol, kisisel sorumluluk, sigara, alkol, asiri yeme ve buna bagli obesite gibi sosyal aliskanliklar sagligi tehdit eden tehlikelerdir. Saglikli yaslanma için risk faktörleri egitimi, emeklilik öncesi bos zamanlarin degerlendirilmesi ve yasam aliskanliklari üzerine egitim çok önemlidir.

Düzenli ve yeterli fiziksel aktivite, mental stimulus, yasama katilim çevreyle iletisim sadece yaslilarin degil tüm insanlarin temel gereksinimleridir .